Rajone ku valët e nxehtësisë së vërejtura tejkalojnë trendet nga modelet klimatike. Zonat me ngjyrë të kuqe më të errët përfaqësojnë ekstreme më të mëdha; të kuqet dhe portokallinjtë më pak ekstreme, por gjithsesi mbi modelet; të verdhat përputhen afërsisht me modelet, ndërsa të gjelbrat dhe blutë janë nën atë që projektuan modelet. **Kredi: Përshtatur nga Kornhuber et al., PNAS 2024**
Viti më i nxehtë i regjistruar në Tokë ishte 2023, me 2.12°F mbi mesataren e shekullit të 20-të, duke kaluar rekordin e mëparshëm të vendosur në 2016. Deri tani, 10 vitet me temperaturat mesatare më të nxehta kanë ndodhur në dekadën e fundit. Dhe me verën dhe ditën më të nxehtë të regjistruar, 2024 është në rrugën për të vendosur një tjetër rekord.
E gjithë kjo mund të mos jetë lajm i ri për të gjithë, por mes rritjes së temperaturave mesatare, po shfaqet një fenomen i ri i habitshëm: rajone të veçanta po përjetojnë valë të nxehtësisë aq ekstreme sa tejkalojnë çfarëdo parashikimi të modeleve të ngrohjes globale.
Një studim i ri, i botuar në **Proceedings of the National Academy of Sciences**, paraqet hartën e parë globale të këtyre rajoneve, që shfaqen në çdo kontinent, përveç Antarktidës, si njolla të mëdha dhe të errëta. Në vitet e fundit, këto valë të nxehtësisë kanë vrarë dhjetëra mijëra njerëz, kanë tharë të mbjella dhe pyje, dhe kanë shkaktuar zjarre shkatërruese.
“Marzhet e mëdha dhe të papritura me të cilat ekstremet rajonale kanë thyer rekordet e mëparshme kanë ngritur pyetje mbi aftësinë e modeleve klimatike për të dhënë vlerësime të sakta mbi lidhjen mes ndryshimeve të temperaturës mesatare globale dhe rreziqeve klimatike rajonale,” thotë studimi.
“Po flasim për trende ekstreme që janë rezultat i ndërveprimeve fizike që ndoshta nuk i kuptojmë plotësisht,” tha autori kryesor Kai Kornhuber, një shkencëtar i shkollës së Klimës në Lamont-Doherty Earth Observatory. “Këto rajone bëhen sera të përkohshme.” Kornhuber është gjithashtu studiues i lartë në Institutin Ndërkombëtar për Analizën e Sistemeve të Zbatuara në Austri.
### **Valë nxehtësie jashtë parashikimeve**
Studimi analizon valët e nxehtësisë gjatë 65 viteve të fundit, duke identifikuar zona ku nxehtësia ekstreme po përshpejtohet shumë më shpejt sesa temperaturat më të moderuara. Kjo shpesh çon në temperatura maksimale që janë tejkaluar në mënyrë të përsëritur nga shuma jashtëzakonisht të mëdha.
Për shembull, një valë nxehtësie në qershor 2021 në Veriperëndimin e SHBA-së dhe Kanadanë jugperëndimore theu rekordet ditore në disa vende me 30°C, ose 54°F. Kjo përfshinte temperaturën më të lartë të regjistruar ndonjëherë në Kanada, 121.3°F, në Lytton, Kolumbia Britanike. Fshati u shkrumbua të nesërmen nga një zjarr i nxitur kryesisht nga tharja e bimësisë. Në Oregon dhe Washington, qindra njerëz vdiqën nga goditja e të nxehtit dhe kushte të tjera shëndetësore.
Rajonet më të prekura
Këto valë ekstreme të nxehtësisë kanë goditur kryesisht në pesë vitet e fundit, edhe pse disa ndodhën në fillim të viteve 2000 ose më parë. Rajonet më të prekura përfshijnë Kinën qendrore, Japoninë, Korenë, gadishullin Arabik, Australinë lindore dhe pjesë të shpërndara të Afrikës.
Të tjera përfshijnë Territoret Veriperëndimore të Kanadasë dhe ishujt e saj të Arktikut të Lartë, Groenlandën veriore, pjesën jugore të Amerikës së Jugut dhe pjesë të shpërndara të Siberisë.
