Një studim i fundit i publikuar në *Scientific Reports* shqyrton praktikat bujqësore adaptuese të komuniteteve para-industriale në Evropën veriore-lindore gjatë dy mijë viteve të fundit. Kjo kërkim thekson se si ndryshimet e rëndësishme klimatike, të shoqëruara me faktorë socio-ekonomikë, ndikuan në zgjedhjen dhe kultivimin e kulturave mbrojtëse për të zbutur rreziqet që lidhen me dështimin e kulturave kryesore.
“Kjo studim tregon mjaft qartë se për shkak të ndryshimeve klimatike, kultura termofile e misrit, e cila ishte ushqimi kryesor gjatë shekullit të parë pas erës sonë, u zëvendësua nga kultura të tjera më të qëndrueshme ndaj të ftohtit, siç është gruri i kuq,” thotë autori kryesor i studimit dhe PI i projektit ERC-CoG MILWAYS, Prof. Giedre Motuzaite Matuzeviciute.
Studimi ofron njohuri mbi qëndrueshmërinë dhe shpikjen e sistemeve bujqësore të lashta, duke theksuar ndërveprimin dinamik midis sfidave mjedisore dhe inovacionit njerëzor. Përmes analizës së dëshmive arkeologjike dhe regjistrimeve historike, kërkuesit rindërtuan repertoaret e kulturave bujqësore të kaluar, duke hedhur dritë mbi mënyrën se si komunitetet diversifikonin bujqësinë e tyre për të siguruar sigurinë ushqimore përballë kushteve në ndryshim.
Ky studim rrit kuptimin tonë për praktikat bujqësore historike dhe ofron mësime të vlefshme për bujqësinë moderne. Ndërkohë që shoqëritë bashkëkohore përballen me variabilitet më të madh klimatike dhe pasiguri socio-ekonomike, strategjitë adaptuese të të kaluarës mund të ofrojnë udhëzime për praktikat dhe politikat bujqësore të qëndrueshme sot.
“Proceset e fundit të tharjes dhe rreziku i rritur i valëve të nxehta të zgjatura dhe thatësirave të mëvonshme po sfidojnë qëndrueshmërinë tonë socio-politike dhe kërkojnë një ripërcaktim të strategjive globale të prodhimit të ushqimit. Rishikimi i llojeve të qëndrueshme ndaj thatësirës, prandaj, mund të ndihmojë në zbutjen e pasojave afatgjata të ngrohjes globale aktuale,” thotë shkencëtari mjedisor Dr. Michael Kempf.
“Është për shkak të Epokës së Akullit të Vogël që ushqimet kryesore si buka e thartë dhe ëmbëlsira me grurë të kuq filluan të dominonin kuzhinën e evropianëve të veri-lindjes. Ndryshimet e ngrohjes mund të na kthejnë përsëri në kultivimin e harruar të misrit,” thotë Prof. Motuzaite Matuzeviciute.
I vendosur në kryqëzimin e zonave të ndryshme klimatike, Evropa veriore-lindore përfaqëson një rajon bujqësor marginal, ku kulturat mbrojtëse luajnë një rol thelbësor në sigurimin e ushqimit përballë kushteve mjedisore që ndryshojnë.
“Kushte natyrore, bujqësi dhe kultura gastronomike kanë qenë gjithmonë të lidhura ngushtë me njëra-tjetrën. Kultura gastronomike është më inerte, që do të thotë se ndryshimet mjedisore ndikuan fillimisht në bujqësi dhe vetëm më vonë u bënë të dukshme në kuzhinë. Prandaj, studimi i këtyre proceseve është thelbësor për të kuptuar shoqëritë e kaluara dhe ato bashkëkohore,” vuri në dukje Prof. Rimvydas Laužikas.
Regjistrimet historike tregojnë një zhvendosje të bujqësisë së misrit drejt jugut gjatë fillimit të Epokës së Akullit të Vogël. Kandidati për doktoraturë në Universitetin e Vilniusi, Meiirzhan Abdrakhmanov, përfundon se “ky studim thekson natyrën dinamike të adaptimit bujqësor dhe nënvizon qëndrueshmërinë e komuniteteve të kaluara në përgjigje të ndryshimeve klimatike.”
