Shtetet e Bashkuara kanë në dispozicion një “shtresëzim” sensorësh që mund të zbulojnë, ndjekin dhe identifikojnë nisjen e raketave balistike, si raketa ruse e lëshuar të enjten mbi Ukrainë. Ky sistem, që daton nga Lufta e Ftohtë, është përsosur gjatë dekadave në një rrjet global shumë të zhvilluar, raporton të premten Reuters.
Gjashtë satelitë të kompanive Lockheed Martin dhe Northrop Grumman, të njohur si SBIRS (sistem hapësinor me infra të kuqe), janë vendosur në orbitë gjeostacionare rreth Tokës, duke kërkuar të ashtuquajturat “nënshkrime” apo gjurmë termike të lëshimit, sipas Forcës Hapësinore të SHBA, që i operon ato.
Këta gjashtë satelitë, së bashku me një rrjet satelitësh më të vegjël në orbita të ulëta, përdorin një shumëllojshmëri sensorësh për të zbuluar nisjen e një rakete balistike kudo në planet brenda pak sekondash, duke përfshirë nga raketa të vogla si Scud deri te raketat balistike ndërkontinentale (ICBM), tha William Alberque, anëtar në Qendrën Henry L. Stimson.
“Kombinimi i imazheve video, teknologjisë IR (infra të kuqe), radarëve me hapje sintetike dhe radarëve tokësorë… të gjitha këto së bashku mundësojnë një përpunim shumë të shpejtë të të dhënave, duke na dhënë mundësinë të dimë më shumë për atë që lëshohet sesa më parë,” shpjegoi Alberque.
Motorët e raketave, për shembull, prodhojnë gazra të ndryshëm me temperatura të ndryshme, në varësi të karburantit të përdorur dhe faktorëve të tjerë të projektimit. Këto “gjurmë termike” ndihmojnë në identifikimin e shpejtë të modelit të raketës.
Sensorët tokësorë përfshijnë radarë të mëdhenj paralajmërues me teknologji të gjendjes së ngurtë në Shtetet e Bashkuara, Kanada dhe Mbretërinë e Bashkuar. Së bashku me satelitët, sistemi mund të përcaktojë tipin e raketës, këndin e nisjes, drejtimin, lartësinë maksimale, shpejtësinë, madhësinë dhe pikën e rënies.
Përveç Forcës Hapësinore, shumë organizata të tjera qeveritare amerikane janë të përfshira, duke përfshirë Agjencinë Kombëtare të Inteligjencës Gjeohapësinore, Komandën Strategjike të SHBA dhe Agjencinë e Mbrojtjes nga Raketa. Gjithashtu, komandat rajonale ushtarake mund të jenë të përfshira.
Disa njoftime për lëshime mund të jenë të automatizuara, si në rastin e raketave më të vogla me rreze të shkurtër, të cilat nuk përbëjnë kërcënim për SHBA ose aleatët. Alerte më serioze për armët me rreze të gjatë ose një kërcënim të drejtpërdrejtë kërkojnë analizë njerëzore dhe procedura vendimmarrjeje.
Në rastin e sulmit me raketë të Rusisë ndaj qytetit ukrainas Dnipro, nuk pati shqetësime për një sulm bërthamor, pasi nuk kishte shenja që kokat bërthamore ishin lëvizur ose që forcat ishin përgatitur, as nuk kishte të dhëna për përfshirjen e drejtorisë së 12-të të Ministrisë së Mbrojtjes ruse, që kontrollon armët bërthamore, shpjegoi Alberque.
Ai tha se përdorimi i armëve bërthamore “do të kishte një ‘gjurmë’ të madhe të mundshme për t’u identifikuar”.
Sistemet paralajmëruese të hershme, si koncept, lindën në vitet 1950 për të identifikuar formacionet e bombarduesve dhe më vonë u zgjeruan për të zbuluar raketat. Sistemet e para përdornin radarë gjigantë tokësorë për të identifikuar raketat që kalonin horizontin dhe ishin të lidhura me sisteme mbrojtëse, që shpesh përfshinin interceptues me koka bërthamore.
Forca Hapësinore aktualisht po zhvillon një program prej pothuajse 15 miliardë dollarësh për satelitë më të avancuar paralajmërues, të quajtur Next Generation Overhead Persistent Infrared (Next-Gen OPIR). Ky sistem do të përfshijë satelitë gjeostacionarë, ku i pari pritet të jetë gati në 2025, dhe satelitë me orbitë polare të planifikuar për t’u lëshuar në 2028.
