Shkrirja e shtresave të akullit të Antarktidës mund të shkaktojë shpërthime më të mëdha vullkanike, një fenomen që ka tërhequr vëmendjen e shkencëtarëve në vitet e fundit. Kjo lidhje mes shkrirjes së akullit dhe aktivitetit vullkanik është një nga aspektet më pak të kuptuara të ndryshimeve klimatike, por ka pasur një rritje të dukshme të interesit për këtë fushë kërkimi. Në përgjithësi, shkrirja e akullit dhe ndryshimet që ndodhin në planetin tonë përfshijnë ndikime të drejtpërdrejta në ekosistemet globale, si rritja e nivelit të detit dhe ndryshimi i albedos, por studimet e fundit sugjerojnë se ka dhe ndikime të tjera të rëndësishme që lidhen me lëvizjet gjeologjike dhe aktivitetin vullkanik. Shkrirja e shtresave të akullit ka pasojë ndryshime të ndjeshme në presionin që ushtrohet mbi tokë dhe magma nën sipërfaqe, duke i dhënë mundësi shpërthimeve vullkanike që mund të jenë më të shpeshta dhe më të fuqishme se ato që kanë ndodhur në të kaluarën.
Kërkime të reja, të publikuara në revistën shkencore *Geochemistry, Geophysics, Geosystems*, sugjerojnë se shkrirja e shtresave të akullit të Antarktidës Perëndimore, për shkak të uljes së masës që mbështet tokën, po shkakton shpërthime vullkanike më të fuqishme në këtë rajon, një nga sistemet vullkanike më të mëdha në botë. Ky proces, i njohur si “rikthimi izostatik”, ndodh kur shtresat e akullit, të cilat kanë ushtruar një presion të madh mbi tokën, fillojnë të shkrihen dhe kjo çon në një ngjitje të sipërfaqes së Tokës. Ky fenomen ndryshon presionin në dhomat e magmës, që ndodhen nën sipërfaqe, dhe mund të shkaktojë shpërthime vullkanike. Ky është një proces që ndodhi gjatë periudhave të deglaciacionit, dhe është i lidhur ngushtë me ngjarjet e shkrirjes së akullit dhe ndikimet që ato kanë mbi aktivitetin vullkanik në zonat e prekura.
Një ekip shkencëtarësh nga Universiteti Brown, i udhëhequr nga hulumtuesja Ph.D. Allie Coonin, ka studiuar ndërveprimin midis glaciacionit dhe vullkanizmit gjatë dy cikleve glaciare të fundit, që përfshijnë periudhën e 150,000 viteve të fundit. Ata përdorën një model termomekanik të dhomës së magmës për të simuluar ndikimet e shkrirjes së akullit në aktivitetin vullkanik. Studimi tregoi se shkrirja e akullit të Antarktidës Perëndimore çon në ndryshime të konsiderueshme në presionin e ushtruar mbi tokën dhe magmën nën sipërfaqe, dhe si pasojë mund të shkaktojë shpërthime vullkanike të mëdha. Shkrirja e akullit, duke hequr presionin që ushtron mbi shkëmbinjtë dhe dhomat e magmës, mund të çojë në zgjerimin e dhomave të magmës, duke shkaktuar një rritje të presionit të brendshëm që mund të shpërthejë në një shpërthim vullkanik.
Një aspekt tjetër që u theksua në këtë studim ishte se sa më e madhe të ishte dhoma e magmës, aq më shumë ajo është e ndjeshme ndaj ndikimeve të shkarkimit të masës së akullit. Shkarkimi i akullit çon në një shtrirje të dhomës së magmës, e cila mund të shkaktojë shpërthime që nuk do të ndodhnin nëse kjo ngarkesë presioni do të ishte mbajtur. Studimi gjithashtu tregoi se një shkarkim i shpejtë i akullit mund të çojë në shpërthime vullkanike që ndodhin shumë më shpejt se sa ndodhnin në kushte të tjera. Ky proces mund të përshpejtojë shpërthimin e magmës dhe lëshimin e gazrave, duke kontribuar në ndodhinë e shpërthimeve më të fuqishme.
Për të testuar gjetjet e tyre, ekipi i kërkimit shqyrtoi të dhënat nga Andet, një tjetër zonë me aktivitet vullkanik të lartë, ku shtresa e akullit Patagonik ishte deri në 1,600 metra e trashë mbi vullkanet. Studimi i depozitave vullkanike nga kjo zonë tregoi një lidhje të qartë midis shkrirjes së akullit dhe aktivitetit të rritur vullkanik, veçanërisht nga vullkanet Calbuco, Mocho-Choshuenco dhe Puyehue-Cordon Caulle. Kjo lidhje mes shkrirjes së akullit dhe shpërthimeve vullkanike është një dëshmi e qartë se ndryshimet klimatike dhe aktiviteti gjeologjik janë të ndërlidhura ngushtë dhe mund të shkaktojnë efekte të menjëhershme dhe afatgjata në rajone të ndryshme të botës.
Një tjetër faktor që përkeqëson këtë fenomen është fakti se Shtresa e Akullit të Antarktidës Perëndimore është e ngulitur poshtë nivelit të detit. Kjo ka një ndikim të veçantë, pasi me rritjen e nivelit të detit si pasojë e shkrirjes së akullit, kjo shtresë do të zhytet më thellë në det dhe do të shkrihet më shpejt. Kjo rritje e shpejtë e shkrirjes së akullit mund të shkaktojë një shpërthim më të fuqishëm të magmës dhe aktivitet më të shpeshtë vullkanik, duke krijuar një rreth kthyes të padëshirueshëm që përshpejton proceset e ndryshimit klimatiko-gjeologjik.
Një tjetër ndikim që përkeqëson situatën është ngrohja globale, e cila ka rritur nivelet e dioksidit të karbonit dhe ka kontribuar në ngrohjen e atmosferës dhe shkrirjen e akullit. Ky proces ka një efekt domino, ku shkrirja e akullit shkakton ngrohjen e mëtejshme të atmosferës dhe ndryshon albedon e Tokës – aftësinë e saj për të reflektuar rrezatimin diellor. Kur akulli shkrin dhe zëvendësohet me sipërfaqe të errëta, kjo kontribuon në ngrohjen e mëtejshme të atmosferës dhe përshpejton shkrirjen e akullit, duke ndikuar më shumë në rritjen e aktiviteteve vullkanike dhe ndryshimet gjeologjike.
Ndikimi i këtyre proceseve do të vazhdojë edhe pas ndërprerjes së ngrohjes antropogjenike. Studiuesit theksojnë se efektet e shkarkimit të masës së akullit që ka ndodhur tashmë, veçanërisht në rajonin e Antarktidës Perëndimore, do të vazhdojnë të ndikojnë në aktivitetin vullkanik për mijëra vjet të tjera. Ky është një kujtesë për rëndësinë e kuptimit të ndërveprimeve komplekse mes procesëve gjeologjikë dhe ndryshimeve klimatike, për të mundësuar parashikimin e pasojave afatgjata dhe menaxhimin e mundësive për zbutjen e tyre.
Shkrirja e shtresave të akullit dhe ndikimi që ka mbi aktivitetin vullkanik është një fushë kërkimi e rëndësishme për të kuptuar sesi proceset natyrore dhe ndikimet klimatike janë të ndërlidhura. Ky fenomen ndihmon në zhvillimin e modeleve më të avancuara për parashikimin e aktivitetit vullkanik dhe për menaxhimin e pasojave të mundshme, duke përfshirë shpërthime vullkanike të fuqishme dhe ndotjen e mjedisit. Kërkime të mëtejshme janë të nevojshme për të kuptuar më mirë këtë lidhje dhe për të parandaluar pasojat e mundshme të një cikli të përhershëm që mund të shkaktojë ndryshime të mëdha në ekosistemet e Tokës dhe në jetën e njerëzve.
