COP16 po mbahet në Cali, Kolumbi, nga 21 tetori deri më 1 nëntor 2024.
Premtimet e botës për të ndaluar shkatërrimin e natyrës nga njerëzimi do të vihen në provë kur konferenca e 16-të e OKB-së mbi biodiversitetin të hapet të hënën në Kolumbi.
COP16, i mbajtur në qytetin e Calit deri më 1 nëntor, është takimi i parë i komunitetit ndërkombëtar që nga miratimi dy vjet më parë i një udhërrëfyesi të paprecedentë për të arritur këtë qëllim.
Por vënia në praktikë e kësaj marrëveshjeje rrezikon të mos lëvizë aq shpejt sa të ndalojë shkatërrimin e tokës, oqeaneve dhe specieve deri në një datë të synuar të vitit 2030.
Si do të sigurojë COP16 që vendet të arrijnë 23 objektivat e “Kornizës Globale të Biodiversitetit”? A mund të zhbllokojë miliarda dollarët e nevojshëm? A mund të garantojë të drejtat e popujve indigjenë?
Këtu është një përmbledhje e asaj që është në rrezik:
Zbatimi i premtimeve
Krijimi i zonave të mbrojtura, rivendosja e tokës së varfëruar, reduktimi i përdorimit të pesticideve, rritja e fondeve për natyrën – pak nga objektivat që njerëzimi kishte vendosur më parë për vitin 2020 janë arritur.
Për të shmangur përsëritjen e këtij dështimi, vendet ranë dakord në COP15 për të krijuar një mekanizëm monitorimi, me tregues të përbashkët për të matur progresin dhe një procedurë të mundshme rishikimi.
Por detajet e këtij mekanizmi, vendimtar për mbajtjen e vendeve përgjegjëse, mbeten për t’u miratuar.
Kryerja e këtij negocimi do të jetë pika kryesore e agjendës së COP16 dhe nikoqirit të saj Kolumbia, e cila dëshiron të vendoset si lider në luftën globale për të mbrojtur natyrën.
Por negociatat paralele, veçanërisht financiare, do të hyjnë gjithashtu në lojë.
Sigurimi i planeve kombëtare
Që nga mesi i tetorit, vetëm 29 vende nga 196 kishin paraqitur strategji kombëtare të biodiversitetit për të pasqyruar pjesën e tyre në përpjekjet globale.
Dhe 91 kanë paraqitur “objektiva kombëtare”, ose angazhime për të gjitha ose një pjesë të objektivave, sipas Konventës së OKB-së për Diversitetin Biologjik.
Disa vende mund të publikojnë planin e tyre në Cali, dhe ato të Kolumbisë dhe Brazilit priten me padurim.
Rreth 12,000 delegatë, duke përfshirë shtatë krerë shtetesh, pritet të marrin pjesë në COP16.
Nën qendër të vëmendjes, veçanërisht, do të jetë objektivi kryesor i kornizës globale: vendosja e 30 për qind të zonave tokësore dhe detare nën mbrojtje minimale deri në vitin 2030.
Që nga shtatori, 8.35 përqind e deteve dhe 17.5 përqind e tokës konsideroheshin të mbrojtura, sipas grupit mjedisor WWF, i cili përdor të dhëna paraprake nga OKB-me fjalë të tjera, mezi më shumë se në 2022.
Përpjekjet e vendeve të pasura për të financuar ato të botës në zhvillim do të jenë qendrore për debatet në Cali.
Vendet e zhvilluara janë zotuar të ofrojnë 20 miliardë dollarë në vit për biodiversitetin deri në vitin 2025 dhe 30 miliardë dollarë deri në vitin 2030.
Deri në vitin 2022, ishin mbledhur 15.4 miliardë dollarë, sipas Organizatës për Bashkëpunim dhe Zhvillim Ekonomik (OECD).
Vendet në zhvillim do të ringjallin gjithashtu thirrjet e tyre për krijimin e një fondi autonom, i cili është një pikë e madhe mosmarrëveshjeje për vendet e pasura, të cilat janë kategorikisht kundër krijimit të fondeve të shumta.
Për të zhbllokuar financat private, kreditë e biodiversitetit do të jenë një tjetër çështje madhore.
Biopiracia
“Biopiracia” – përdorimi i burimeve gjenetike në gjithçka, nga kozmetika te farat, ilaçet, bioteknologjia dhe suplementet ushqimore pa marrëveshjen e atyre që ruajnë këtë njohuri tradicionale – është një çështje veçanërisht nyje në negociata.
Që nga viti 2014, protokolli i Nagoyas, i cili përcakton se personat që ofrojnë burime gjenetike ose njohuri tradicionale duhet të përfitojnë nga avantazhet që rrjedhin nga përdorimi i tyre, ka bërë të mundur pagesën për çdo përdorim të një bime apo kafshe.
Megjithatë, këto burime janë bërë sekuenca gjenetike të dixhitalizuara ose DSI (Digital Sequence Information) nga të cilat përfitojnë pothuajse ekskluzivisht ekonomitë e pasura.
Zgjidhja e kësaj është një prioritet për shumë vende në zhvillim dhe mund të arrihet një marrëveshje në Cali për të krijuar një skemë globale të ndarjes së fitimeve.
Por cilat kompani do të kontribuojnë? A do të jetë në baza vullnetare apo të detyrueshme? Dhe si do të shpërndahen paratë?
“Nëse miratohet një kontribut i detyrueshëm prej 0.1 për qind, kjo potencialisht përfaqëson një miliard dollarë,” tha Sebastien Treyer, drejtor ekzekutiv i grupit të mendimit francez Iddri.
Popullatat autoktone
Popullatat indigjene janë të përfaqësuara mirë në COP-et e biodiversitetit, por shpesh dalin më të zhgënjyerat nga vendimet përfundimtare.
Këtë vit, ata synojnë të përdorin samitin që po zhvillohet në buzë të Amazonës për t’u njohur të drejtat dhe njohuritë e tyre stërgjyshore, pas vitesh margjinalizimi dhe shpërnguljeje të detyruar.
