Ekipi përdori një mikroskop elektronik skanues, duke skanuar shtresën me një rreze të përqendruar elektronesh dhe duke krijuar një imazh bazuar në modelin e elektroneve që devijohen ose goditen jashtë. Çdo fije individuale është shumë e hollë për t’u kapur qartë nga çdo formë kamera ose mikroskop që përdor dritën e dukshme. Kredia: Beatrice Britton / Adam Clancy
Spageti më të holla në botë, rreth 200 herë më të holla se një fije floku njerëzor, janë krijuar nga një ekip studiuesish të udhëhequr nga UCL. Këto spageti nuk janë krijuar për të qenë ushqim i ri, por për shkak të përdorimeve të shumta që fijet jashtëzakonisht të holla të materialit, të quajtura nanofije, kanë në mjekësi dhe industri.
Nanofijet e bëra nga niseshteja—e prodhuar nga shumica e bimëve të gjelbra për të ruajtur glukozën e tepërt—janë veçanërisht premtuese dhe mund të përdoren në fasho për të ndihmuar shërimin e plagëve (pasi shtresat e nanofijeve janë shumë poroze, duke lejuar kalimin e ujit dhe lagështirës, por duke mbajtur bakteret jashtë), si mbështetje për rigjenerimin e kockave dhe për shpërndarjen e ilaçeve. Megjithatë, ato varen nga nxjerrja dhe pastrimi i niseshtesë nga qelizat bimore, një proces që kërkon shumë energji dhe ujë.
Një metodë më miqësore me mjedisin, thonë studiuesit, është krijimi i nanofijeve direkt nga një përbërës i pasur me niseshte, si mielli, i cili është baza e pastës.
Në një punim të ri të botuar në *Nanoscale Advances*, ekipi përshkruan krijimin e spagetive me trashësi vetëm 372 nanometra (miliardta e një metri) duke përdorur një teknikë të quajtur elektrospining, në të cilën fijet e miellit dhe lëngut tërhiqen përmes majës së një gjilpëre nga një ngarkesë elektrike. Puna u krye nga Beatrice Britton, e cila e kreu studimin si pjesë e diplomës së saj master në kimi në UCL.
Bashkëautori Dr. Adam Clancy (UCL Chemistry) tha: “Për të bërë spageti, ju shtyni një përzierje uji dhe mielli përmes vrimave metalike. Në studimin tonë, bëmë të njëjtën gjë, përveç se tërhoqëm përzierjen tonë të miellit me një ngarkesë elektrike. Është fjalë për fjalë spageti, por shumë më të vogla.”
Në punimin e tyre, studiuesit përshkruajnë pastën e dytë më të hollë të njohur, të quajtur *su filindeu* (“fijet e Zotit”), e bërë me dorë nga një prodhues paste në qytetin Nuoro, Sardenjë. Kjo *pasta lunga* (“pastë e gjatë”) vlerësohet të ketë rreth 400 mikronë gjerësi—1,000 herë më të trashë se krijimi i ri elektrospinuar, i cili, me 372 nanometra, është më i hollë se disa gjatësi vale të dritës.
“Nanopasta” e re formoi një shtresë nanofijesh rreth 2 cm të gjerë, kështu që është e dukshme, por çdo fije individuale është shumë e hollë për t’u kapur qartë nga ndonjë formë kamera ose mikroskop që përdor dritën e dukshme, kështu që trashësia e tyre u mat me një mikroskop elektronik skanues.
Bashkëautori Profesor Gareth Williams (UCL School of Pharmacy) tha: “Nanofijet, si ato të bëra nga niseshteja, tregojnë potencial për përdorim në fasha plagësh pasi janë shumë poroze. Përveç kësaj, nanofijet po hulumtohen për përdorim si mbështetje për rigjenerimin e indeve, pasi imitojnë matricën jashtëqelizore—një rrjet proteinash dhe molekulash të tjera që qelizat ndërtojnë për t’u mbështetur.”
Dr. Clancy tha: “Niseshteja është një material premtues për përdorim pasi është e bollshme dhe e rinovueshme—është burimi i dytë më i madh i biomaterialeve në Tokë, pas celulozës—dhe është e biodegradueshme, që do të thotë se mund të shpërbëhet në trup.
“Por pastrimi i niseshtesë kërkon shumë përpunim. Ne kemi treguar se një mënyrë më e thjeshtë për të bërë nanofije duke përdorur miell është e mundur. Hapi i ardhshëm do të ishte të hetojmë vetitë e këtij produkti. Do të donim të dinim, për shembull, sa shpejt shpërbëhet, si ndërvepron me qelizat dhe nëse mund të prodhohet në shkallë të gjerë.”
Profesor Williams shtoi: “Nuk mendoj se është e dobishme si pastë, për fat të keq, pasi do të gatuhej tepër brenda më pak se një sekonde, para se të mund ta nxirrje nga tenxherja.”
