Deputetë nga të paktën gjashtë vende thonë se diplomatët kinezë po u bëjnë presion që të mos marrin pjesë në një samit të fokusuar në Tajvan, në atë që ata thonë se është një përpjekje për të izoluar ishullin e vetëqeverisur, thuhet në raportin e Associated Press.
Politikanët nga Boliviа, Kolumbiа, Sllovakiа, Maqedoniа e Veriut, Bosnjа е Hercegovina dhe një vend tjetër aziatik që nuk pranoi të përmendet emri thonë se po marrin mesazhe, telefonata dhe kërkesa urgjente për takime që do të bien ndesh me planet e tyre për të udhëtuar në Taipei, kryeqyteti i Tajvanit. Kina mbron ashpër pretendimet e saj ndaj Tajvanit dhe e sheh atë si territorin e saj që do të aneksohet me forcë nëse është e nevojshme.
Samiti fillon sot dhe po organizohet nga Aleanca Ndërparlamentare për Kinën, ose IPAC, një grup prej qindra deputetesh nga 35 vende të shqetësuar për mënyrën sesi demokracitë i qasen Pekinit. IPAK është përballur prej kohësh me presion nga qeveria kineze: disa anëtarë u sanksionuan nga Pekini dhe në vitin 2021 grupi u vu në shënjestër nga hakerët e sponsorizuar nga Kina, sipas një aktakuze të SHBA-së të lëshuar në fillim të këtij viti.
Por Luke de Pulford, drejtori i aleancës, thotë se presioni nga autoritetet kineze në ditët e fundit ka qenë i paprecedentë. Gjatë takimeve të kaluara të IPAK-së në vende të tjera, diplomatët kinezë iu drejtuan deputetëve vetëm pasi konfirmuan pjesëmarrjen. Këtë vit, samiti i parë vjetor i IPAC që do të mbahet në Tajvan, duket se ka një përpjekje të koordinuar për të ndaluar pjesëmarrjen e deputetëve.
Antonio Milloshoski nga Maqedonia e Veriut, ka pranuar se ka marrë mesazh nga diplomatët kinezë. “Unë jam Wu, nga ambasada kineze. Dëgjuam se keni marrë ftesë nga IPAC, a do të merrni pjesë në Konferencën që do të mbahet javën e ardhshme në Tajvan? Në disa raste, deputetët përshkruan pyetje të paqarta në lidhje me planet e tyre për të udhëtuar në Tajvan. Në raste të tjera, kontakti ishte më ogurzi: një deputet i tha AP-së se diplomatët kinezë i dërguan një mesazh shefit të partisë së tij duke i kërkuar që ta ndalonin të shkonte. “Ata kontaktuan kryetarin e partisë sime politike, i kërkuan që të më ndalonte të udhëtoja në Tajvan”, tha Sanela Klariç, një deputete e parlamentit të Bosnjës. “Më tregoi mesazhin e tyre. Ai tha: “Unë do t’ju këshilloj të mos shkoni, por nuk mund t’ju ndaloj, kjo është diçka që duhet ta vendosni vetë”.
Kina kërcënon në mënyrë rutinore me hakmarrje ndaj politikanëve dhe vendeve që tregojnë mbështetje për Tajvanin, i cili ka vetëm marrëdhënie joformale me shumicën e vendeve për shkak të presionit diplomatik kinez. Klariç tha se presioni ishte i pakëndshëm, por kjo vetëm e rriti vendosmërinë e saj për të shkuar në udhëtim. “Unë me të vërtetë luftoj kundër vendeve ose shoqërive ku mjeti për të manipuluar dhe kontrolluar njerëzit është frika”, tha Klariç, duke shtuar se ajo i kujtoi asaj kërcënimet dhe frikësimet me të cilat u përball gjatë vuajtjes së luftërave në Bosnje në vitet 1990. “E urrej vërtet ndjenjën kur dikush të frikëson”.
Ministria e Jashtme e Kinës nuk iu përgjigj menjëherë një kërkese për koment. De Pulford e quajti presionin e qeverisë kineze “ndërhyrje të huaj bruto”. “Si do të ndiheshin zyrtarët e PRC nëse do të përpiqeshim t’u tregonim atyre për planet e tyre të udhëtimit, ku mund dhe nuk mund të shkojnë?” tha De Pulford, duke përdorur akronimin për emrin zyrtar të Kinës, Republika Popullore e Kinës. Ata mendojnë se mund të ndërhyjnë në planet e udhëtimit të deputetëve të huaj”. Deputetët nga 25 vende pritet të marrin pjesë në samitin e këtij viti dhe do të mbajnë takime të nivelit të lartë me zyrtarë të Tajvanit, thuhet në deklaratë.
Ministria e Punëve të Jashtme të Tajvanit nuk iu përgjigj menjëherë një kërkese për koment. Javën e kaluar, Pekini kritikoi Tajvanin për stërvitjet e tij vjetore ushtarake në Han Kuang, duke thënë se Partia Demokratike Progresive në pushtet e Tajvanit “po kryente provokime për të kërkuar pavarësinë”. “Çdo përpjekje për të rritur tensionet dhe për të përdorur forcën për të kërkuar pavarësinë ose për të refuzuar ribashkimin është e destinuar me dështim”, u tha gazetarëve zëdhënësi i Ministrisë së Jashtme kineze Mao Ning.
Kina ka tërhequr aleatët diplomatikë në ishull, shpesh me premtime për ndihmë zhvillimore, në një rivalitet të gjatë midis të dyve që është kthyer në favor të Pekinit vitet e fundit. Kombi ishullor i Paqësorit, Nauru, kaloi në njohjen e Pekinit në fillim të këtij viti, një veprim që reduktoi numrin në rënie të Tajvanit të aleatëve diplomatikë në 12.
Por ndonjëherë qasja e ashpër e Kinës tjetërson edhe vendet e tjera. Në vitin 2021, Pekini ndërpreu lidhjet dhe bllokoi importet nga Lituania, një anëtare e BE-së dhe NATO-s, pasi vendi baltik theu zakonet diplomatike duke rënë dakord të emërojë misionin e Tajvanit në kryeqytetin Vilnius në vend të Taipeit kinez, të cilin vendet e tjera e përdorin për të shmangur ofendimin Pekini. Një vit më pas, BE miratoi një rezolutë që kritikonte sjelljen e Pekinit ndaj Tajvanit dhe ndërmori veprime kundër Kinës në Organizatën Botërore të Tregtisë për kufizimet e importit.
Kësaj radhe po shkakton reagim edhe presioni kinez. Senatorja boliviane Çenta Reck tha se ajo dorëzoi një letër proteste pasi një diplomat kinez e telefonoi dhe i tha asaj të mos shkonte në Tajvan, duke thënë se ishulli drejtohej nga një “president mashtrues” dhe se samiti ishte pritur nga një organizatë “e papranueshme në kushtet politike të Kinës kontinentale.” Kur Reck refuzoi, diplomati tha se do ta raportonte vendimin e saj në ambasadën e tij, gjë që Reck e interpretoi si një “kërcënim të mbuluar”. “I thashë se ishte një ndërhyrje e papranueshme, se nuk do të pranoja një urdhër apo ndërhyrje nga asnjë qeveri”, tha Reck. “Këto ishin vendime personale dhe më dukej se ai i ka tejkaluar të gjitha normat politike ndërkombëtare”. Shumica e deputetëve të shënjestruar duket se janë nga vende më të vogla, gjë që De Pulford, drejtori i Aleancës, tha se ka të ngjarë sepse Pekini “ndjen se mund t’i shpëtojnë”. Por ai shtoi se taktikat shtrënguese vetëm i bënë pjesëmarrësit më të vendosur për të marrë pjesë në Samit.
