Konferenca e 29-të e Kombeve të Bashkuara për ndryshimet klimatike miratoi një sërë vendimesh, ku kryesorja është se vendet e pasura duhet të financojnë 300 miliardë dollarë në vit deri në vitin 2035 për të mbështetur tranzicionin energjetik dhe përshtatjen ndaj ndryshimeve klimatike në vendet në zhvillim, raporton **France Presse**, duke përmbledhur pikat kryesore të marrëveshjes.
### – 300 miliardë –
Ky ishte pika më e pritur e samitit: sa duhet të kontribuojnë 23 vendet e zhvilluara dhe Bashkimi Evropian, të përcaktuara që në vitin 1992 si përgjegjëse historikisht për ndryshimet klimatike, për vendet në zhvillim?
“Për të paktën 300 miliardë dollarë në vit nga tani deri në vitin 2035,” përgjigjet marrëveshja e Bakusë. Dokumenti vendos këtë “qëllim të ri kolektiv të sasiuar” për të zëvendësuar objektivin e mëparshëm prej 100 miliardë dollarësh në vit. Kjo shumë përfaqëson gjysmën e asaj që kërkonin vendet në zhvillim dhe një përpjekje të vogël duke marrë parasysh inflacionin, kanë kritikuar OJQ-të.
Sipas tekstit, vendet e zhvilluara janë të parat në arritjen e kësaj shume, por edhe të tjerët mund të marrin pjesë.
Kontributi i vendeve të pasura do të vijë nga fondet publike të tyre, të plotësuara nga investime private që mobilizojnë ose garantojnë, ose nga “burime alternative,” sipas tekstit, duke nënkuptuar taksa të mundshme globale që janë ende në shqyrtim (mbi pasuritë e mëdha, transportin ajror ose atë detar).
Sipas marrëveshjes, këto 300 miliardë dollarë duhet të jenë leva e nevojshme për të arritur një total prej 1.300 miliardë dollarësh në vit deri në vitin 2035 për vendet në zhvillim. Kjo shifër përputhet me nevojat e tyre për financim të jashtëm, të vlerësuara nga ekspertët Amar Bhattacharya, Vera Songwe dhe Nicholas Stern, të ngarkuar nga OKB.
### – Pa detyrime për Kinën –
Vendet perëndimore kërkuan zgjerimin e listës së vendeve përgjegjëse për financimin e luftës kundër ndryshimeve klimatike, duke argumentuar se ndërkohë Kina, Singapori dhe vendet e Gjirit janë pasuruar.
Por Kina, në veçanti, vendosi një vijë të kuqe: nuk bëhet fjalë që ajo të hyjë në këtë listë.
Marrëveshja e Bakusë “fton” vendet e pazhvilluara të ofrojnë kontribute financiare, por këto do të mbeten “vullnetare,” përcaktohet qartë.
Megjithatë, marrëveshja përfshin një risi: nga tani e tutje, financimi i luftës kundër ndryshimeve klimatike nga vendet e pazhvilluara, i ofruar përmes bankave shumëpalëshe të zhvillimit, mund të llogaritet për arritjen e objektivit prej 300 miliardë dollarësh. Evropianët e përshëndetën këtë.
### – Lëshime për vendet më të prekshme –
Këto vende, për një kohë të shkurtër, u tërhoqën nga negociatat, duke u ankuar se nuk u dëgjuan dhe nuk u konsultuan. Por, 45 vendet më pak të zhvilluara dhe grupi i rreth dyzet shteteve të vogla ishullore u bindën në fund që të mos bllokojnë marrëveshjen.
Ato kërkonin që një pjesë e ndihmës financiare t’u rezervohej në mënyrë të qartë atyre, në kundërshtim me opinionin e vendeve të tjera afrikane dhe amerikano-jugore. Në fund, marrëveshja parashikon që objektivi për të trefishuar financimin deri në vitin 2030, kryesisht përmes fondeve publike, të kanalizohet përmes fondeve shumëpalëshe, ku këto vende do të kenë përparësi.
Gjithashtu, pritet një plan veprimi që do të prodhojë një raport për **COP30** në Belem, Brazil, në nëntor 2025, mbi mënyrat e rritjes së financimit për klimën. Ndër të tjera, kjo do t’u ofrojë një mundësi të re për të siguruar më shumë fonde në formë dhurimesh, ndërkohë që aktualisht 69% e financimit të luftës kundër ndryshimeve klimatike përbëhet nga kredi.
### – Mungesa e një referimi të qartë për eliminimin gradual të karburanteve fosile –
Sipas një negociatori evropian, çdo referencë eksplicite për “tranzicionin” drejt heqjes dorë nga karburantet fosile, një arritje kryesore e **COP28** në Dubai, u zhduk gjatë finalizimit të teksteve kryesore, duke reflektuar një “marrëveshje të djallit” me vendet prodhuese.
Kjo përmendet vetëm në mënyrë implicite në referencat për marrëveshjen e miratuar vitin e kaluar.
Por teksti, i cili duhej të forconte zbatimin e saj, nuk u miratua në fund të **COP29**, pas një beteje të gjatë që tashmë e kishte zbrazur në masë të madhe nga përmbajtja e tij.
Një nga përparësitë e Bashkimit Evropian, e kundërshtuar nga Arabia Saudite, ishte të siguronte një monitorim vjetor të përpjekjeve për heqjen dorë nga nafta, gazi dhe qymyri: pa sukses.
