Shkrirja e një prej fushave më të mëdha të akullit të Amerikës së Veriut është përshpejtuar dhe së shpejti mund të arrijë një pikë të pakthyeshme. Ky është përfundimi i një kërkimi të ri që kolegët dhe unë kemi publikuar për Fushën e Akullit të Juneau, e cila ndan kufirin Alaska-Kanada pranë kryeqytetit të Alaskës, Juneau.
Në verën e vitit 2022, unë skijova nëpër pllajën e sheshtë, të lëmuar dhe të bardhë të fushës së akullit, i shoqëruar nga studiues të tjerë, duke rrëshqitur në gjurmët e personit përpara meje nën një diell të nxehtë. Nga kjo pllajë, rreth 40 akullnaja të mëdha të ndërlidhura zbresin drejt detit, me qindra akullnaja më të vogla në majat e maleve përreth.
Puna jonë, tani e publikuar në Nature Communications, ka treguar se Juneau është një shembull i një “feedback” klimatik në veprim: ndërsa temperaturat po rriten, gjithnjë e më pak borë po mbetet gjatë verës (teknikisht: “vija e borës në fund të verës” po ngrihet). Kjo nga ana tjetër bën që akulli të ekspozohet ndaj diellit dhe temperaturave më të larta, gjë që nënkupton më shumë shkrirje, më pak borë, dhe kështu me radhë.
Si shumë akullnaja të Alaskës, akullnajat e Juneau janë të mbingarkuara, me shumë akull dhe borë në lartësi të mëdha mbi vijën e borës në fund të verës. Kjo më parë mbante gjuhët e akullnajave më poshtë. Por kur vija e borës në fund të verës ngjitet deri në pllajën e sipërme, atëherë papritur një sasi e madhe e një akullnaje të mbingarkuar do të ekspozohet rishtazi ndaj shkrirjes.
Kjo është ajo që po ndodh tani, çdo verë, dhe akullnajat po shkrijnë shumë më shpejt se më parë, duke bërë që fusha e akullit të bëhet gjithnjë e më e hollë dhe pllaja të zbresë gjithnjë e më poshtë. Pasi të kalohet një prag, këto “feedbacks” mund të përshpejtojnë shkrirjen dhe të shkaktojnë një humbje të vetë-përjetësuar të borës dhe akullit që do të vazhdonte edhe nëse bota do të ndalonte ngrohjen.
Akulli po shkrihet më shpejt se kurrë
Duke përdorur satelitë, fotografi dhe grumbuj të vjetër gurësh, ne ishim në gjendje të matnim humbjen e akullit në Fushën e Akullit të Juneau nga fundi i “Epokës së Vogël të Akullit” (rreth 250 vjet më parë) deri në ditët e sotme. Ne pamë se akullnajat filluan të tkurren pasi përfundoi ajo periudhë e ftohtë rreth vitit 1770. Kjo humbje e akullit mbeti konstante deri rreth vitit 1979, kur u përshpejtua. U përshpejtua përsëri në vitin 2010, duke dyfishuar ritmin e mëparshëm. Akullnajat atje u tkurrën pesë herë më shpejt midis viteve 2015 dhe 2019 sesa nga viti 1979 deri në 1990.
Të dhënat tona tregojnë se ndërsa bora zvogëlohet dhe sezoni i shkrirjes së verës zgjatet, fusha e akullit po errësohet. Bora e freskët dhe e bardhë është shumë reflektuese, dhe shumë nga ajo energji e fortë diellore që përjetuam në verën e vitit 2022 reflektohet përsëri në hapësirë. Por vija e borës në fund të verës po ngrihet dhe tani shpesh ndodh pikërisht mbi pllajën e Fushës së Akullit të Juneau, që do të thotë se bora më e vjetër dhe akulli i akullnajave po ekspozohen ndaj diellit. Këto sipërfaqe pak më të errëta thithin më shumë energji, duke rritur shkrirjen e borës dhe akullit.
Ndërsa pllaja e fushës së akullit hollohet, rezervat e borës dhe akullit në lartësi të mëdha humbasin, dhe sipërfaqja e pllajës zbret. Kjo do ta bëjë gjithnjë e më të vështirë që fusha e akullit të stabilizohet ose të rikuperohet ndonjëherë. Kjo sepse ajri më i ngrohtë në lartësi të ulëta nxit shkrirje të mëtejshme, duke çuar në një pikë të pakthyeshme.
Të dhëna afatgjata si këto janë kritike për të kuptuar se si sillen akullnajat, dhe proceset dhe pikat e pakthyeshme që ekzistojnë brenda akullnajave individuale. Këto procese komplekse e bëjnë të vështirë të parashikohet se si do të sillet një akullnajë në të ardhmen.
Më shumë informacione: Bethan Davies et al, Accelerating glacier volume loss on Juneau Icefield driven by hypsometry and melt-accelerating feedbacks, Nature Communications (2024). DOI: 10.1038/s41467-024-49269-y
Zhurnali ku u botua: Nature Communications
