Aksionet në firmat e mëdha të teknologjisë amerikane kanë rënë pas rritjes së shpejtë të një chatbot-i me kosto të ulët të ndërtuar nga një firmë kineze e inteligjencës artificiale (AI).
Aplikacioni DeepSeek, i cili u lançua javën e kaluar, ka tejkaluar rivalët, përfshirë ChatGPT të OpenAI, për t’u bërë aplikacioni falas më i shkarkuar në SHBA.
Gjigantët e teknologjisë amerikane, përfshirë prodhuesin e çipave AI, Nvidia, Microsoft dhe Meta, të gjithë pësuan rënie të çmimeve të aksioneve të tyre të hënën.
Aplikacioni i Kinës thuhet se u zhvillua me një kosto shumë më të ulët se ajo e rivalëve, duke ngritur pyetje në lidhje me të ardhmen e dominimit të Amerikës në AI dhe shkallën e investimeve që firmat amerikane po planifikojnë.
Javën e kaluar, OpenAI iu bashkua një grupi firmash të tjera që u zotuan të investojnë 500 milion dollarë në ndërtimin e infrastrukturës së AI në SHBA.
Presidenti Donald Trump, në një nga njoftimet e tij të para që nga kthimi në detyrë, e quajti atë “projektin më të madh të infrastrukturës së AI deri tani në histori” që do të ndihmonte në mbajtjen e “të ardhmes së teknologjisë” në SHBA.
DeepSeek mundësohet nga modeli me burim të hapur DeepSeek-V3, për të cilin studiuesit pretendojnë se është zhvilluar për rreth 6 milion dollarë – dukshëm më pak se miliardat e shpenzuara nga rivalët.
Por ky pretendim është kundërshtuar nga të tjerët në AI.
Studiuesit thonë se përdorin teknologjinë tashmë ekzistuese, si dhe kodin me burim të hapur – softuer që mund të përdoret, modifikohet ose shpërndahet nga kushdo pa pagesë.
Shfaqja e DeepSeek vjen pasi SHBA po kufizon shitjen e teknologjisë së avancuar të çipeve që fuqizon AI në Kinë.
Për të vazhduar punën e tyre pa furnizime të qëndrueshme të çipave të avancuar të importuar, zhvilluesit kinezë të AI kanë ndarë punën e tyre me njëri-tjetrin dhe kanë eksperimentuar me qasje të reja ndaj teknologjisë, shkruan BBC.
Kjo ka rezultuar në modele të AI që kërkojnë shumë më pak fuqi kompjuterike se më parë. Kjo do të thotë gjithashtu se ato kushtojnë shumë më pak nga sa mendohej më parë, gjë që ka potencialin të përmbysë industrinë.
Pasi modeli DeepSeek-R1 u lançua në fillim të këtij muaji, kompania u mburr me “performancën në të njëjtin nivel me” një nga modelet më të fundit të OpenAI kur përdoret për detyra të tilla si matematika, kodimi dhe arsyetimi i gjuhës natyrore.
Kapitalisti sipërmarrës i Silicon Valley dhe këshilltari i Trump, Marc Andreessen e përshkroi DeepSeek-R1 si “momentin Sputnik të AI”, një referencë për satelitin e lëshuar nga Bashkimi Sovjetik në 1957.
Në atë kohë, SHBA-të konsiderohej se ishin kapur të pakujdesshme nga arritja teknologjike e rivalit të tyre.
Popullariteti i papritur i DeepSeek ka habitur tregjet e aksioneve në Evropë dhe SHBA.
ASML, prodhuesi holandez i pajisjeve të çipave, pa çmimin e aksionit të saj të bjerë me më shumë se 10%, ndërsa aksionet në Siemens Energy, që prodhon pajisje të lidhura me AI, ranë me 21%.
“Kjo ide e një versioni kinez me kosto të ulët nuk ka qenë domosdoshmërisht në krye, kështu që tregu është kapur në befasi,” tha Fiona Cincotta, analiste e lartë e tregut në City Index.
“Pra, nëse papritmas merrni këtë model me kosto të ulët të AI, atëherë kjo do të ngrejë shqetësime mbi fitimet e rivalëve, veçanërisht duke pasur parasysh shumën që ata kanë investuar tashmë në infrastrukturën më të shtrenjtë të AI.”
Gjiganti bankar i Wall Street Citi paralajmëroi se ndërsa DeepSeek mund të sfidonte pozicionet dominuese të kompanive amerikane si OpenAI, çështjet me të cilat përballen firmat kineze mund të pengojnë zhvillimin e tyre.
“Ne vlerësojmë se në një mjedis të pashmangshëm më kufizues, aksesi i SHBA në çipa më të avancuar është një avantazh,” thanë analistët në një raport.
