Duke përdorur Teleskopin Shumë të Madh (VLT) të ESO-së, një ekip ndërkombëtar astronomësh ka inspektuar një disk të akullt protoplanetar të një ylli të ri të njohur si PDS 453. Rezultatet e studimit të ri, të publikuara në serverin e parapublikimeve arXiv, japin informacion thelbësor mbi strukturën dhe përbërjen e këtij disku.
Disket protoplanetare përfaqësojnë një fazë të rëndësishme në formimin e planetëve. Astronomët besojnë se përbërja përfundimtare e planetëve varet nga proceset kimike që ndodhin brenda disqeve. Prandaj, studimi i fazës fillestare të formimit të disqeve mund të jetë vendimtar për përmirësimin e njohurive mbi formimin dhe evolucionin e planetesimaleve, planetëve dhe objekteve të tjera.
PDS 453 është një yll i ri i tipit F me masë mesatare, i vendosur rreth 424 vite dritë larg në shoqatën OB të Scorpius-Centaurus. Ylli vlerësohet të jetë rreth 5 milionë vjet i vjetër dhe supozohet të jetë një objekt i ndërmjetëm midis një ylli T Tauri me masë të ulët dhe një ylli Herbig Ae.
Diski protoplanetar i PDS 453 u identifikua për herë të parë në vitin 2006. Është një disk i orientuar anash me një kufi të jashtëm të mprehtë, potencialisht për shkak të ndërprerjes nga një objekt shoqërues i mundshëm pranë tij. Vëzhgimet e mëparshme të këtij disku kanë zbuluar se ai përmban ujë të ngrirë në shtresat e tij mbi planin e mesëm.
Së fundmi, një grup astronomësh i udhëhequr nga Laurine Martinien nga Universiteti i Alpes Grenoble në Francë, ka përdorur instrumentin SPHERE (Spektro-Polarimetri për Hulumtime me Kontrast të Lartë për Ekzoplanetë) të VLT-së për të eksploruar më në detaje diskun e PDS 453. Studimi u plotësua me të dhëna nga Kamera e Afërme me Infra të Kuqe dhe Spektrometri për Objekte të Shumta (NICMOS) i Teleskopit Hapësinor Hubble.
“Në këtë artikull paraqesim të dhënat arkivore të HST/NICMOS dhe të dhënat e reja nga VLT/SPHERE, duke ofruar imazhin më të mprehtë dhe me kontrast më të lartë të disku deri më sot,” shkruan studiuesit.
Vëzhgimet zbuluan se disku protoplanetar i PDS 453 ka morfologjinë tipike të një sistemi të pjerrët me dy mjegulla reflektuese. Imazhet tregojnë se disku shtrihet nga afër sipërfaqes së yllit deri në një distancë prej rreth 160 AU, me një kalim të mprehtë në 70 AU që krijon një tipar të qartë në formë unaze. Pjerrësia e diskut u mat të jetë 80 gradë.
Diski i PDS 453 përbëhet nga një përzierje pluhuri dhe uji i ngrirë. U zbulua se 10% e pjesës së brendshme dhe 20% e pjesës së jashtme të diskut përmbajnë (sipas vëllimit) ujë të ngrirë. Ky nivel është i ngjashëm me atë që sugjerohet zakonisht nga vëzhgimet e ujit të ngrirë për disqet në një gamë të gjerë pjerrësish.
Astronomët konkluduan se rezultatet e tyre sugjerojnë se disku i PDS 453 ndodhet në një konfigurim të rrallë, ku vija jonë e shikimit drejt yllit kalon nëpër sipërfaqen e sipërme të diskut. Ata vunë në dukje se janë të nevojshme vëzhgime të mëtejshme të këtij disku, veçanërisht duke përdorur Teleskopin Hapësinor James Webb (JWST) ose Strukturën e Madhe Milimetrike/Submilimetrike të Atacama-s (ALMA), për të përcaktuar më mirë parametrat e kësaj struktu
