Ajo ka ofruar kështu një pamje të mahnitshme të një pjese të vogël të Universit, e cila përmban tashmë qindra miliona yje dhe galaktika. Kjo është vetëm një pjesë e vogël, që përfaqëson 1% të një harte shumë më të gjerë që do të përfundojë në gjashtë vitet e ardhshme dhe do të mbulojë më shumë se një të tretën e të gjithë kupës qiellore. Qëllimi i këtij teleskopi të fuqishëm është të hedhë dritë mbi një nga misteret më të mëdha të shkencës moderne – materien e errët dhe energjinë e errët, të cilat përbëjnë 95% të Universit, por për të cilat shkencëtarët dinë shumë pak.
Në këtë imazh të parë të publikuar, mbi një sfond të zi të thellë, shfaqen pika të ndritshme që përfaqësojnë yje dhe galaktika, ndërsa re të kaltërta dhe të lehta, të quajtura “re cirrus galaktike”, përbëhen nga pluhur dhe gazra kozmike që luajnë një rol kyç në formimin e yjeve të rinj. Këto re janë një përzierje e përbërësve të Universit të hershëm që po formojnë gradualisht struktura të reja kozmike.
Nëse imazhi zmadhohet, mund të vërehen struktura të ndërlikuara të galaktikave spirale ose galaktikave që ndërveprojnë me njëra-tjetrën. Vetëm në këtë pamje, sipas Bruno Altieri, studiuesi i ESA-s përgjegjës për arkivat e teleskopit Euclid, ndodhen dhjetëra miliona galaktika, të cilat do të ndihmojnë në kryerjen e statistikave të sakta për të kuptuar më mirë se ku ndodhen lloje të ndryshme galaktikash në raport me njëra-tjetrën, si evoluojnë me kalimin e kohës dhe pse disa galaktika kanë ndaluar formimin e yjeve për miliarda vite.
Ky imazh i jashtëzakonshëm përfaqëson vetëm një fragment të vogël të një harte më të madhe kozmike, e cila pritet të përfundojë pas gjashtë vitesh. Sipas Valeria Pettorino, një studiuese në projektin Euclid të ESA-s, harta e plotë do të përfshijë më shumë se një të tretën e kupës qiellore.
Ky mozaik masiv prej 208 gigapikselësh është ndërtuar nga 260 vëzhgime të kryera nga teleskopi Euclid në vetëm dy javë, nga 25 mars deri më 8 prill të vitit 2024. Gjatë kësaj periudhe, teleskopi ka mbuluar një sipërfaqe prej 132 gradësh katrorë në qiellin jugor, që është rreth 500 herë më e madhe se sipërfaqja e dukshme e Hënës.
Teleskopi Euclid, i lëshuar në korrik të vitit 2023, ka aftësinë të fotografojë një sipërfaqe të madhe kozmike në një pamje të vetme falë fushës së tij të gjerë vizuale, që përfshin dritën e dukshme dhe rrezet infra të kuqe. Kjo e bën atë të ndryshëm nga teleskopi hapësinor James Webb, i cili është i pozicionuar pranë Euclid në hapësirë, rreth 1.5 milionë kilometra larg Tokës. Ndërsa James Webb mund të “shohë” më thellë në Univers, ai mbulon një fushë shumë më të ngushtë vizuale.
Objektivi kryesor i Euclid është zbulimi i natyrës së materies dhe energjisë së errët. Materia e errët përbën rreth 25% të Universit, ndërsa energjia e errët përbën 70%. Ndërsa materia e errët ndihmon në mbajtjen e galaktikave të bashkuara, energjia e errët është përgjegjëse për zgjerimin e përshpejtuar të Universit.
Një nga misteret kryesore të materies së errët është fakti se nuk mund të shihet direkt. Shkencëtarët e dinë për ekzistencën e saj përmes efekteve gravitacionale që ka mbi galaktikat dhe grupet e galaktikave. Pa prezencën e saj, graviteti i yjeve, planetëve dhe objekteve të tjera të dukshme nuk do të ishte i mjaftueshëm për të mbajtur të bashkuara galaktikat. Kjo materie e padukshme shfaqet në mënyrë të mistershme përmes këtyre efekteve gravitacionale, shpjegon Altieri.
Që nga vitet 1990, shkencëtarët kanë zbuluar gjithashtu se Universi po zgjerohet me një ritëm të përshpejtuar, një fenomen që tregon për prezencën e një force të madhe të panjohur – energjia e errët. Kjo energji e fshehtë është forca shtytëse që ka filluar të ndikojë në zgjerimin e Universit rreth 6 miliardë vjet më parë.
Teleskopi Euclid, me hartën e tij 3D, do të lejojë shkencëtarët të kryejnë matje shumë të sakta të shpërndarjes së galaktikave dhe të zgjerimit të Universit, duke i ndihmuar ata të përmirësojnë modelet teorike kozmologjike. Ai do të kapë forma, distanca dhe lëvizje të miliarda galaktikave që ndodhen deri në 10 miliardë vite dritë larg.
Duke analizuar këto galaktika, shkencëtarët do të jenë në gjendje të përcaktojnë distancat e tyre duke përdorur metoda fotometrike dhe spektroskopike, si dhe të studiojnë se si janë zhvilluar strukturat e Universit me kalimin e kohës. Sa më larg të vështrojnë në hapësirë, aq më shumë do të “kthehen pas” në kohë, duke u mundësuar atyre të studiojnë evolucionin e strukturave galaktike dhe se si energjia e errët ka filluar të ndikojë në Univers rreth 4 deri në 5 miliardë vite më parë.
