Në një zbulim që sfidon të kuptuarit tonë të historisë së lashtë të Tokës, studiuesit kanë gjetur prova që sugjerojnë se Toka mund të ketë pasur një sistem unazor që u formua rreth 466 milionë vjet më parë, në fillim të një periudhe të bombardimeve të pazakonta të meteorëve të njohur si piku i impaktit Ordovician.
Kjo hipotezë befasuese, e publikuar në Earth and Planetary Science Letters, buron nga rindërtimet e tektonikës së pllakave për periudhën Ordovician, të cilat vënë në dukje pozicionet e 21 kraterëve të impaktit të asteroidëve. Të gjithë këta kratere ndodhen brenda 30 gradëve të ekuatorit, megjithëse më shumë se 70% e kores kontinentale të Tokës është jashtë kësaj zone, një anomali që teoritë konvencionale nuk mund ta shpjegojnë.
Ekipi i kërkimit beson se ky model i lokalizuar i impaktit u krijua pasi një asteroid i madh pati një afrim të ngushtë me Tokën. Ndërsa asteroidi kaloi brenda kufirit Roche të Tokës, ai u nda në copa për shkak të forcave të baticës, duke formuar një unazë mbeturinash rreth planetit – të ngjashme me unazat që shihen rreth Saturnit dhe gjigantëve të tjerë të gaztë sot.
“Gjatë miliona viteve, materiali nga kjo unazë gradualisht ra në Tokë, duke krijuar rritjen e impaktit të meteorëve të vërejtur në regjistrimin gjeologjik,” tha autori kryesor i studimit, Profesor Andy Tomkins, nga Shkolla e Tokës, Atmosferës dhe Mjedisit në Universitetin Monash. “Ne gjithashtu shohim se shtresat në shkëmbinjtë sedimentarë nga kjo periudhë përmbajnë sasi të jashtëzakonshme të mbetjeve të meteorëve.”
“Ajo që e bën këtë zbulim edhe më intriguese janë implikimet e mundshme klimatike të një sistemi të tillë unazor,” shtoi ai.
Studiuesit spekulojnë se unaza mund të ketë hedhur një hije mbi Tokë, duke bllokuar dritën e diellit dhe duke kontribuar në një ngjarje të rëndësishme të ftohjes globale të njohur si “Hirnantian Icehouse.”
Kjo periudhë, e cila ndodhi pranë fundit të Ordovicianit, njihet si një nga më të ftohtat në 500 milionë vitet e fundit të historisë së Tokës.
“Ideja se një sistem unazor mund të ketë ndikuar në temperaturat globale shton një shtresë të re kompleksiteti në të kuptuarit tonë se si ngjarjet jashtë-tokësore mund të kenë formësuar klimën e Tokës,” tha Profesor Tomkins.
Normalisht, asteroidët ndikojnë në Tokë në vende të rastësishme, kështu që shohim kratere impakti të shpërndarë në mënyrë të njëtrajtshme mbi hënën dhe Marsin, për shembull. Për të hetuar nëse shpërndarja e kraterëve të impaktit të Ordovicianit është jo e rastësishme dhe më afër ekuatorit, studiuesit llogaritën sipërfaqen kontinentale të aftë për të ruajtur kratere nga ajo kohë.
Ata u përqendruan në kratonet e qëndrueshme dhe të paprekura me shkëmbinj më të vjetër se periudha e mesme e Ordovicianit, duke përjashtuar zonat e mbuluara me sedimente ose akull, rajonet e erozionuara dhe ato të prekura nga aktiviteti tektonik. Duke përdorur një qasje GIS (Sistemi Gjeografik i Informacionit), ata identifikuan rajone të përshtatshme gjeologjikisht në kontinente të ndryshme.
Rajone si Australia Perëndimore, Afrika, Kratoni i Amerikës së Veriut dhe pjesë të vogla të Evropës u konsideruan të përshtatshme për ruajtjen e këtyre kraterëve. Vetëm 30% e sipërfaqes së përshtatshme të tokës u përcaktua të ketë qenë afër ekuatorit, megjithatë të gjithë kraterët e impaktit nga kjo periudhë u gjetën në këtë rajon.
Shanset që kjo të ndodhë janë si të hidhni një monedhë me tre faqe (nëse do të ekzistonte një gjë e tillë) dhe të merrni bisht 21 herë.
Implikimet e këtij zbulimi shtrihen përtej gjeologjisë, duke nxitur shkencëtarët të rishqyrtojnë ndikimin më të gjerë të ngjarjeve qiellore në historinë evolucionare të Tokës. Ajo gjithashtu ngre pyetje të reja për mundësinë e sistemeve të tjera të lashta unazore që mund të kenë ndikuar në zhvillimin e jetës në Tokë.
A kanë ekzistuar unaza të ngjashme në pika të tjera në historinë e planetit tonë, duke ndikuar në gjithçka nga klima deri te shpërndarja e jetës? Kërkimi hap një kufi të ri në studimin e së kaluarës së Tokës, duke ofruar njohuri të reja për ndërveprimet dinamike midis planetit tonë dhe kozmosit më të gjerë.
