Një planet relativisht afër Tokës mund të jetë i pari i zbuluar ndonjëherë me një oqean potencialisht të qëndrueshëm për jetën jashtë Sistemit tonë Diellor, sipas shkencëtarëve që përdorin teleskopin hapësinor James Webb.
Më shumë se 5,000 planete janë zbuluar jashtë Sistemit Diellor deri tani, por vetëm disa janë në atë që quhet “zona Goldilocks” – as shumë e nxehtë dhe as shumë e ftohtë – që mund të mbajë ujë të lëngshëm, një përbërës kyç për jetën.
Eksoplaneti LHS 1140 b është një nga të paktët në këtë zonë të banueshme, dhe është studiuar në mënyrë të hollësishme që nga zbulimi i tij i parë në vitin 2017.
Ai ndodhet 48 vite dritë larg Tokës, që barazon me më shumë se 450 trilion kilometra (280 trilion milje) – relativisht afër në distancat e mëdha të hapësirës.
Eksoplaneti mendohej të ishte një gjigant i vogël gazi i quajtur “mini-Neptun” me një atmosferë shumë të trashë me hidrogjen dhe helium për të mbështetur jetën aliene.
Megjithatë, vëzhgimet e reja nga teleskopi Webb kanë konfirmuar që eksoplaneti është në fakt një “super-Tokë” shkëmbore.
Ai është 1.7 herë më i madh se Toka, por ka 5.6 herë masën e saj, sipas një studimi të publikuar vonë të mërkurën në The Astrophysical Journal Letters.
‘Basti më i mirë’ për një botë oqeani
Teleskopi Webb ishte në gjendje të analizonte atmosferën e planetit ndërsa kalonte përpara yllit të tij.
Nuk kishte shenja të hidrogjenit ose heliumit, gjë që përjashtoi që planeti të ishte një mini-Neptun.
Dendësia e planetit tregon që ai “në fakt ka sasi të mëdha uji,” tha bashkëautori i studimit Martin Turbet nga qendra kërkimore shkencore CNRS e Francës për AFP.
Mund të jetë një sasi vërtet e madhe uji.
I gjithë uji në oqeanet e Tokës përfaqëson vetëm 0.02 përqind të masës së saj. Por 10 deri në 20 përqind e masës së eksoplanetit u vlerësua të ishte ujë.
Nëse ky ujë është në formë të lëngshme apo akull varet nga atmosfera e planetit.
“Ne nuk kemi prova të drejtpërdrejta që ka një atmosferë, por disa elemente tregojnë në atë drejtim,” tha Turbet.
Autori kryesor i studimit Charles Cadieux, një student i doktoraturës në Universitetin e Montrealit, tha se “nga të gjithë eksoplanetët e njohur aktualisht të temperuar, LHS 1140 b mund të jetë basti ynë më i mirë për të konfirmuar një ditë indirekt ujë të lëngshëm në sipërfaqen e një bote aliene.”
Një gjë pozitive është se planeti ngrohet butësisht nga ylli i tij xhuxh i kuq, i cili është një e pesta e madhësisë së Diellit.
Temperatura e sipërfaqes së eksoplanetit duhet të jetë mjaft e ngjashme me atë në Tokë dhe Mars, tha Turbet.
Prania e gazeve të tilla si dioksidi i karbonit do të luajë një rol kyç në përcaktimin nëse planeti është i mbuluar me akull apo ujë.
Oqeani në shënjestër
Një mundësi është që sipërfaqja të jetë kryesisht akull, por të ketë një oqean të madh të lëngshëm ku planeti është më shumë i ekspozuar ndaj nxehtësisë së yllit të tij.
Ky oqean mund të masë rreth 4,000 kilometra në diametër, rreth gjysmën e sipërfaqes së Oqeanit Atlantik, sipas modelimit.
Ose uji i lëngshëm mund të jetë i fshehur nën një shtresë të trashë akulli, si në hënat Ganymede, Enceladus ose Europa që orbitojnë rreth Jupiterit dhe Saturnit.
Instrumenti i teleskopit Webb zbuloi shenja që sugjerojnë “praninë e azotit,” tha Cadieux, duke shtuar se duhen më shumë kërkime për të konfirmuar gjetjen.
Azoti gjendet kudo në Tokë dhe mendohet të jetë një përbërës tjetër potencial për jetën.
Studiuesit shpresojnë të marrin edhe disa orë të tjera të kohës së çmuar të teleskopit Webb për të mësuar më shumë rreth LHS 1140 b.
Do të duhet të paktën një vit për të konfirmuar nëse eksoplaneti ka një atmosferë dhe dy ose tre vjet të tjera për të zbuluar praninë e dioksidit të karbonit, vlerësuan studiuesit.
Më shumë informacione: Charles Cadieux et al, Transmission Spectroscopy of the Habitable Zone Exoplanet LHS 1140 b with JWST/NIRISS, arXiv (2024). DOI: 10.48550/arxiv.2406.15136
Zhurnalet ku u botua: Astrophysical Journal Letter, arXiv
